De Orde van Vrijmetselaren is een vereniging waarvan de leden streven naar verdieping van inzicht op geestelijk en zedelijk gebied. In dat streven staat de Orde natuurlijk niet alleen maar de vrijmetselarij onderscheidt zich door haar bijzondere werkwijze van werken: zij gebruikt symbolen en rituelen die de levensloop van de mens uitbeelden. Het zijn hulpmiddelen bij het overbrengen van gedachten of gevoelens die je vaak moeilijk onder woorden kunt brengen. Je bent je er niet altijd van bewust, maar in ons dagelijkse leven bedienen we ons ook vaak van symbolen, denk maar aan een bos bloemen, de trouwring of de nationale driekleur. Voor Vrijmetselaren is hun symboliek een taal die zij verstaan waar ter wereld zij elkaar ook ontmoeten. Waar het gesproken of geschreven woord misverstanden kan veroorzaken, schept die gemeenschappelijke symbolentaal eenheid tussen mensen met totaal verschillende maatschappelijke achtergronden, opvattingen en karakters.
De mens als ruwe steen
In de Vrijmetselarij neemt de bouwsymboliek, erfenis van de ambachtelijke loges uit de middeleeuwen, een belangrijke plaats in. De Vrijmetselaar ziet de wereld en zijn leven als een te voltooien bouwwerk. Hij bouwt aan de tempel der mensheid, aan een betere wereld, en is daarvan zelf een bouwsteen. Hij bewerkt zijn ruwe steen tot een zuivere kubiek die kan worden ingepast in het bouwwerk van levende stenen. Andere symbolen zijn de passer, die staat voor het bepalen van de juiste maten en verhoudingen in het eigen leven en de winkelhaak met zijn rechte hoek, waarmee de Vrijmetselaar controleert of hij bij het bewerken van zijn ruwe steen vorderingen maakt. Ook staat deze voor de mens die zich in de 'rechte verhouding' weet te plaatsen tot zijn medemens.
Leerschool van democratie
De Vrijmetselarij is in haar huidige organisatievorm nu drie eeuwen oud, met Engeland als bakermat. Dat de Vrijmetselarij zich in die tijd zo snel verspreidde is niet verwonderlijk. Er waren geen andere verenigingen waarin mannen met uiteenlopende beroepen, achtergronden en overtuigingen, elkaar konden ontmoeten. De Vrijmetselarij heeft in belangrijke mate bijgedragen aan het verdwijnen van rangen en standen en nog belangrijker, aan het ontstaan van democratische structuren. In een tijd dat heersers nog absolute macht bezaten, introduceerden de loges een bestuursvorm waarbij de voorzitter gekozen werd uit de ‘bekwaamste onder de bouwlieden’. Op hun beurt leerden de gekozen bestuursleden verantwoording af te leggen aan de leden.’
Vrijmetselarij na drie eeuwen nog altijd actueel
De betekenis van de Vrijmetselarij als leerschool van deugd en democratie is enorm geweest, vooral in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. De meeste ‘founding fathers’ van de VS, onder wie de eerste president George Washington
waren Vrijmetselaar. Maar ook filosofen als Roseau en Montesquieu, musici als Mozart en Duke Ellington, de
schrijvers Hubert Lampo en Multatuli, politici als Winston Churchill en Franklin Roosevelt, en in ons land de socialist Willem Drees en de
liberaal Pieter Oud. In iedere Loge zijn nog steeds vrijdenkers te vinden, onafhankelijke geesten. Na drie eeuwen
heeft de positieve levenshouding van de Vrijmetselarij, waarbij de individuele mens centraal staat, nog niets aan waarde ingeboet. De Vrijmetselarij laat zien dat het mogelijk is de individuele mens centraal te stellen en gelijktijdig te werken
aan de samenleving. Zelfontplooiing en gemeenschapszin gaan daarbij ook na 300 jaar naadloos in elkaar
over.